INFIKS
LAN BASA TORAYA
SANGA TO UNGGARAGAI:
Ø Burinda
Tampang Allo
Ø Lidia
Pademme
Ø Lisda
Paembonan
Ø Rita
Sirra’
Ø Verawati
PROGRAM
STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAN SATRA INDONESIA
JURUSAN
PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
FAKULTAS
KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS
KRISTEN INDONESIA TORAJA
SANGBUKU KADA
Kadipudian sia kadipangkeran langngan
olo mala’bi’na Puang Matua. Belanna passakkena sia pangrondonganna angki ma’din
unupui’ marampa’i te
lontara’ basa Toraya tu umpakaleso kapaissanan sitetena infiks ilan basa
toraya. Kurrean sumanga’ki kisorongan
duka lako dosen basa torayaki bapak Daud Rodi.
Ki issan duka sia kitarru’ kumua buda
katangpalambiran sia katangmaupuran ilan unmangkai te lontara’ iate. Iamo to
situru’ pena malambu’ sadia kan untarima pangngappa’ sia pa’panundu’ diomai
kita massolanasang.
BAB I
PAMULANNA
A. Pamulanna
Afiksasi ba’tu ranganan kada iamo tu
dadinna kada tu mangka unnappa’
rangnganan lu jomai oto’na kada (kata dasar). Iatu
infiks unnampui rangnganna kada iamotu -al, -ar,-in, -am, -in, -ul, -um, -ur.
B. Tileko boko’na
1. Apa
tu disanga infiks?
2. Apa
sia rupa-rupanna tu infiks sola pa’pasusinna?
C. Patunna
Sitetena tu jomai infiks lan basa Toraya
bisa diissan sia ditandai tu kada-kada tu dipake lan allo katuanta keallo-allo
tu mangka unnappa’ rangnganan
lantangngana kada.
BAB II
PA’PAKALESO
A. Battuananna
Infiks
Infiks
iamo tu ranganna kada tu dipatama lan tangnga-tangngana kada (tae na dolo sia
tae na undinna lan kada). Iatu infiks unnampui rangnganna kada iamotu -al, -ar,-in, -am, -ul, -um, -ur, -an.
B. Rupa-rupanna
infiks sola pa’pasusinna
1.
Infiks -al-
Infiks iate bisa
dipasibawa sola morfem dasar verba na umpaden nomina.
Pa’pasusinna:
-al-
+ kepak = kalepak
-al- + sanda’ =
sandala’
-al-
+ lan = lalan
2. Infiks
-ar-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar kata keterangan sola umpaden nomina.
Pa’pasusinna:
-ar- + paya =
paraya
-ar-
+ kua = karua
-ar-
+ tampak = tarampak
-ar- + tanak = taranak
-ar- + bana’ = barana’
3. Infiks
-am-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola nomina tu umpadadi
bangsia
nomina
Pa’pasusinna:
-am-
+ pekan = pamekan
-am-
+ poya = pamoya
-am- + mata =
mamata
4. Infiks
-in-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar verba anna umpaden nomina.
Pa’pasusinna:
-in- + kande = kinande
5. Infiks
-ul-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar verba umpadadi nomina.
Pa’pasusinna:
-ul-
+ bisak = bulisak
-ul- + kambi’ =
kulambi’
-ul-
+ palungan= palulungan
6. Infiks
-um-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar umpadadi kata kerja.
Pa’pasusinna:
-um-
+ tangi’ = tumangi’
-um-
+ kande = kumande
-um-
+ sarro = sumarro
-um- + salong =
sumalong
-um-
+ sengo = sumengo
7. Infiks
-ur-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar verba anna umpadadi nomina.
Pa’pasusinna:
-ur-
+ binti = burinti
-ur-
+ basse = burasse
8. Infiks
-an-
Infiks
iate bisa dipasibawa sola morfem dasar kata keterangan sola nomina anna
umpadadi nomina.
Pa’pasusinna:
-an-
+ moka’ = manoka’
-an-
+ tampo = tanampo
-an- + bua =
banua
-an-
+ tanan = tananan
BAB
III
ANGGENNA
A.
Sirampunanna
Infiks
iamotu rangnganna kada tu dipatama lan tangnga-tangngana kada (tae na dolo sia
undinna lan kada).
Iatu infiks
unnampui rangnganna kada iamotu -al, -ar, -am, -in, -ul, -um, -ur.
B.
Pa’pakilala
Buda
tangkilambi’na te lontara’ basa Toraya tu umpakaleso kapaissanan sitetena
infiks ilan basa Toraya, iamoto kikua mekatabe’ kan.
Nakikua
lako mintu’ tobanne manarang makalima’na torangga inaa kumua:
Latontongkan
mipatudu lalan lanenne’kan mipotete kalambanan lante iaanna te dennoupa’ anna
ditimba burana anta pomala’bi’ massola nasang ta posendei angga mairi’.
Nayatu
kamu tu lamorai unggaragai sia laumpelada’i te lontara’ tu sitetena infiks basa
toraya, ki kua bisa mi daga-daga lan sura’ ba’tu jona internet ta unnappa’
tujona kapaissanan.
semoga bermanfaat
BalasHapus